Geachte leden van de redactie van Radar,
Met belangstelling heb ik uw uitzending van 1 december over (tarieven voor) rijbewijskeuringen gezien. Graag wil ik hierbij enige kanttekeningen maken. Ik hoop en verwacht dat u, als redactie van consumentenprogramma dat nogal eens met nuance en ontwikkelingen terugkomt op een eerder thema, nota neemt van mijn kanttekeningen, en hoop dat u ze in een eventueel vervolg op televisie of op uw webstek wilt meenemen in uw nuanceringen.
Om te beginnen iets over mijn achtergrond, zodat u mijn opmerkingen ook beter zou kunnen duiden. Ik ben arts (in een eigen praktijk voor acupunctuur en andere natuurlijke geneeswijzen, een branche die zich doorgaans kenmerkt door een grote patiëntgerichtheid en tijd en aandacht voor de cliënt) en verricht rijbewijskeuringen. Daartoe heb ik reeds in 1994 de Cursus Keuring Rijgeschiktheid (van het CBR, het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en de VVAA) gevolgd. Daar leren artsen hoe een rijbewijskeuring zou dienen plaats te vinden: en dat is: uitgebreid.
Een zorgvuldig uitgevoerde keuring kan ik onmogelijk in een kwartiertje uitvoeren, zonder de kwaliteit van de keuring zelf geweld aan te doen. Daarvoor zijn er verschillende redenen:
Indien een keurling op de zelf in te vullen Eigen Verklaring bij één of meerdere items JA heeft moeten aankruisen, dien ik voor elke JA de betreffende anamnese (= medisch vraaggesprek) uit te diepen.
Ook dienen keurende artsen via signaalvragen zich een oordeel te vormen over eventueel alcoholgebruik en implicaties ervan, eventuele psychische stoornissen of aandachtspunten en implicaties ervan. Verder moet ook het eventuele medicijngebruik worden nagegaan, beoordeeld en ook worden gerapporteerd.
Op het keuringsformulier van het CBR moet worden ingevuld wat de gezichtsscherpte is. Indien dit onderzoek snel wordt uitgevoerd. Dit moet voor elk oog afzonderlijk en beide ogen tegelijk, en dan ook nog eens zonder en met bril of contactlenzen. In veel gevallen moet dus zes maal (maar altijd tenminste drie maal) de letterkaart langsgegaan worden. Indien vanwege haastig uitvoeren de (oudere) keurling niet genoeg tijd wordt gegund, zal dit welhaast vanzelfsprekend leiden tot een slechtere uitkomst dan de keurling verdient. Indien niet de 3 of 6 onderzoekjes plaatsvinden wordt zowel de keurling tekort gedaan als de (informatieverstrekking aan de) beoordelende arts van het CBR.
Op het keuringsformulier van het CBR moet worden ingevuld hoe de uitslag van het gezichtsveldonderzoek is. Dat onderzoek vraagt eveneens tijd. Het is echt onvoldoende om eventjes met twee handen tegelijk te wapperen en te laten zeggen welke hand er bewoog. Doel is om een (beginnende) uitval van het gezichtsveld op te sporen, praktisch uitgelegd: om te zien of de keurling een ‘dode hoek’ of andere manco’s aan diens gezichtsveld heeft. Alle kwadranten van het gezichtsveld van elk oog moet zorgvuldig worden beoordeeld. Dat kan niet gehaast gebeuren. De duidelijke instructie wat de keurling zelf wanneer moet aangeven vraagt zelfs al enige tijd. Een zorgvuldig gezichtsveldonderzoek – hoe basaal dat ook binnen het kader van een keuring wordt uitgevoerd – is erg belangrijk voor de veiligheid van medeweggebruikers en ook voor de keurling zelf. Het gebeurt mij meer dan eens dat ik een klein, maar echt stukje uitval van het gezichtsveld vaststel, dat ik alleen maar kan vinden omdat ik het onderzoek doe zoals het normaal dient te gebeuren; bij een groffere methode zou ik het zeker hebben gemist. Het aldus vinden van het stukje gezichtsvelduitval is belangrijk voor de keurling zelf, omdat die het zelf meestal nog niet had opgemerkt, terwijl het wel een bedreiging kan zijn voor het gezichtsvermogen op korte of langere termijn. Indien het betrekkelijk vroegtijdig gevonden wordt, kan er mogelijk nog zinnig worden behandeld door een oogarts.
Op het keuringsformulier van het CBR moet worden ingevuld hoe de bloeddruk is. De standaard voor bloeddrukmeten schrijft voor dat indien de bloeddruk te hoog is, deze na 10 minuten nogmaals gemeten moet worden. In veel gevallen wordt dan ook een lagere bloeddrukwaarde gevonden. Eénmaal meten volstaat dus niet. En bij een jachtig uitgevoerde keuring is ook de keurling te gespannen en krijgt die daardoor ook een te hoge bloeddrukwaarde op diens formulier genoteerd.
Op het keuringsformulier moet verder worden ingevuld hoe de fysieke en de psychische toestand van een keurling is. Het is verleidelijk om er maar gauw GOED of NORMAAL in te vullen, maar vooraleer een arts er überhaupt iets mag invullen, moet er wel nader onderzoek zijn verricht. De elementen daarvan staan weliswaar niet op het keuringsformulier zelf, maar zijn op de voornoemde cursus nog eens in een checklist expliciet omschreven. Zo moeten onder andere de reflexen worden getest, nader onderzoek van het oog (pupilreactie en volgbewegingen) worden gedaan, de pols worden gevoeld, het hart worden beluisterd, de halsslagaderen worden gevoeld en beluisterd, de spierkracht worden beoordeeld (met name op bijkomende pathologische fenomenen), het gehoor globaal onderzocht en moet er onderzoek plaatsvinden naar de cognitieve functies (dus om te beoordelen of er wellicht sprake is van beginnende of vorderende dementie).
De opsomming van wat er ter keuring aan bod moet komen is hiermee nog niet eens volledig. Ik kan derhalve een keuring van een volkomen gezonde keurling onmogelijk in minder dan 40 minuten tijds uitvoeren. Een keuring van een oudere met een enkel ‘schoonheidsfoutje’ of enkele daarvan duurt echt een uur.
Toch is mij bekend dat er her en der keuringen worden uitgevoerd in minder dan 10 minuten tijds, tegen het volle tarief, en dan soms zelfs nog zonder afgifte van een factuur. Dat is inderdaad een grof schandaal. Ik heb er enkele maanden geleden uitvoerig over gesproken met het Hoofd Medische Dienst van het CBR. Die bevestigde mij nog eens dat de keuring zoals ik die uitvoer inderdaad de gouden standaard is. Hij zag graag dat rijbewijskeuringen uitsluitend door daartoe bij nadere opleiding gekwalificeerde artsen zou mogen worden uitgevoerd en heeft daarvoor op het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en bij andere ministeries meermalen een lans gebroken. Het ontbreekt echter aan de politieke wil om verandering te brengen in de huidige wetgeving die ‘slechts’ stelt dat de keuring door ‘een arts’ (dus willekeurig welke) wordt uitgevoerd.
De Nederlandse Zorgautoriteit stelt inderdaad maximumtarieven voor keuringen vast. Ik heb daar altijd een stuk onder gezeten met mijn tarief. Maar ik ben niet ingegaan op een verzoek van een ouderenbond aan mij gedaan om voor haar leden tegen een tarief van €25,- rijbewijskeuringen uit te voeren, gewoon omdat dat voor de tijd die ik in een rijbewijskeuring moet stoppen – wil ik die goed en verantwoord doen – een belachelijke onderbetaling zou betekenen.
Ik merk op dat sinds maart 2008 artsen zelfs gehouden zijn 19% BTW (jawel: het HOGE tarief) over de declaratie voor de keuring te innen. Aanvankelijk mocht dat niet van de NZA en moest dat van de Belastingdienst, zodat ik als arts in een administratieve spagaat terecht kwam. Wel BTW berekenen was strafbaar volgens de NZA, niet rekenen zou door de Belastingdienst worden beboet. Inmiddels is komen vast te staan dat BTW-heffing wel mag.
Voor keuringen t/m 15 minuten stelt de NZA overigens een lager tarief vast dan voor keuringen die het kwartier overschrijden (als ik niet een te oud – dus te laag – tarief meld, zijn de maxima respectievelijk € 38,20 en € 76, 60 exclusief de 19% omzetbelasting).
Ik merk tenslotte op dat bijna elke keurling die ik keurde blij was met de (opvallende) kwaliteit die men voor zijn/haar geld kreeg, vooral in vergelijking met eerdere keuringen. Men is steevast positief over de manier van keuren, vooral ook over de tijdige opsporing van eventuele kleinere of grotere gebreken, waardoor de keuring niet alleen een noodzakelijk kwaad is, maar er ook nogal eens een preventieve werking van uitgaat.
Indien u er prijs op stelt ben ik natuurlijk gaarne bereid tot nadere informatie. In het vertrouwen u, uw kijkers en webstek-bezoekers en de Nederlandse consument in het algemeen hiermee van dienst te zijn geweest, verblijft,
Met vriendelijke groet,
Toine C.F.M. Korthout, arts
